Η Επιδημιολογία του Πόνου
O επιπολασμός του χρόνιου πόνου στις σύγχρονες κοινωνίες κυμαίνεται σύμφωνα με τις στατιστικές από 13 έως 53% (HasselströmJ., etal. 2002). Οι τεράστιες αυτές διαφορές, από στατιστική σε στατιστική, οφείλονται στο ότι η ταξινόμηση του πόνου και ειδικά του χρόνιου πόνου, χωλαίνει εντυπωσιακά. Πάρα πολλοί αρνούνται να διαχωρίσουν τον φλεγμονώδη από τον νευροπαθητικό πόνο, αλλά και να συμπεριλάβουν παθήσεις όπως τη χρόνια οσφυαλγία και την οστεοαρθρίτιδα, στις παθήσεις που προκαλούν νευροπαθητικό πόνο. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη που δημοσιεύθηκε από την FDA και θα την αναφέρουμε αρκετές φορές, μια και είναι από τις πιο τεκμηριωμένες μελέτες, που δείχνει τον επιπολασμό του χρόνιου πόνου ανάλογα με το κράτος που έχει γίνει η μελέτη. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Ο επιπολασμός του χρόνιου πόνου στην Δανία είναι περί το 20%, στην Νορβηγία ανέρχεται περίπου στο 25%, στις ΗΠΑ πλησιάζει το 32%, ενώ στην Ολλανδία το 35%. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πιστεύει ότι είναι γύρω στο 35%. Μια άλλη μελέτη από τις ΗΠΑ ανεβάζει τον επιπολασμό στο 42%, ενώ στο Ισραήλ φθάνει στο 45%, στην Σκωτία το 50% και το ρεκόρ το έχει η Σουηδία με επιπολασμό περί το 55% (www.fda.gov/downloads/Drugs/NewsEvents/UCM307835).
Οι πιο συχνές παθήσεις που προκαλούν χρόνιο πόνο είναι αυτές του μυοσκελετικού συστήματος (ElliottA.M., etal. 1999, LazarusH. NeumannC.J. 2001) με πρωταθλητές την οσφυαλγία (39%), τις κεφαλαλγίες (40%), την αυχεναλγία (31%), την ωμαλγία (29%), τους πόνους στα ισχία και τα γόνατα (28%), τους πόνους στα άκρα χέρια και καρπούς (23%) και ακολουθούν όλες οι άλλες (www.fda.gov/downloads/Drugs/NewsEvents/UCM307835).
Άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία είναι ότι πάσχουν περισσότερο από χρόνιο πόνο: 1) Οι γυναίκες. 2) Τα άτομα μέσης ηλικίας (εξαρτάται από την πάθηση). 3) Οι πτωχοί. 4) Τα άτομα χαμηλής μόρφωσης. 5) Οι παχύσαρκοι. 6) Οι καταθλιπτικοί. 7) Τα άτομα με υπερβολικό στρες. 8) Τα άτομα με υπερβολικό άγχος. Τέλος φαίνεται ότι οι ανατολικοί λαοί πάσχουν λιγότερο από τους δυτικούς από διαφόρους πόνους (www.fda.gov/downloads/Drugs/NewsEvents/UCM307835).
Ειδικά στις ΗΠΑ, όπου όλα καταγράφονται για διάφορους λόγους, κυρίως οικονομικούς, τρείς μεγάλοι οργανισμοί το NationalHealthInterviewSurvey (NHIS), το NationalHealthCareSurveys και το NationalHealthandNutritionExaminationSurvey (NHANES) παρουσίασαν ενδιαφέροντα στοιχεία για τον πόνο, την ανάλυση των οποίων δημοσίευσε η φαρμακευτική εταιρεία Pfizer (www.pfizer.com/files/products/PF, TheburdenofpaininadultsinUSA).
Μερικά από τα ευρήματα είναι τα ακόλουθα: 1) Το 50% και πλέον των ενηλίκων Αμερικανών παρουσιάζουν χρόνιο πόνο σε μία ή περισσότερες περιοχές του σώματός τους. Οι πόνοι των αρθρώσεων (28%) και η οσφυαλγία (26%) είναι οι πιο συχνοί. 2) Το 13% των ενηλίκων παρουσιάζουν αυχεναλγία. Οι γυναίκες προσβάλλονται περισσότερο (15%) από τους άνδρες (11%). 3) Το 15-16% των ασθενών με πόνο ανέφεραν ότι ήταν ανίκανοι για εργασία. 4) Το 6-13% ανέφεραν ψυχολογικά προβλήματα. 5) Κάθε χρόνο για χρόνιο πόνο γίνονται 11 εκατομμύρια επισκέψεις σε ιδιωτικά ιατρεία, 1,1 εκατομμύρια επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων, 1,5 εκατομμύρια επισκέψεις στα επείγοντα και 177.000 εισαγωγές σε νοσοκομεία. 6) Το βάρος του σώματος παίζει καθοριστικό ρόλο στον χρόνιο πόνο των αρθρώσεων και συνοδεύει το 22% των ασθενών με φυσιολογικό βάρος, το 28% των υπέρβαρων και το 37% των παχύσαρκων. 7) Από τις αρθρώσεις στους άνδρες, το γόνατο είναι αυτό που πονά πιο συχνά, ανεξάρτητα από ηλικία (15-28%) και ακολουθεί ο ώμος (8-11%). Στις γυναίκες μετά το γόνατο (9-29%) ακολουθούν τα δάκτυλα των χεριών (2-17% ανάλογα την ηλικία). 8) Το 24% των ενηλίκων έχουν λάβει κάποιο συνταγογραφούμενο φάρμακο τον τελευταίο μήνα και το 22% έχουν λάβει κάποιο μη συνταγογραφούμενο φάρμακο σχεδόν καθημερινά για ένα μήνα ή περισσότερο.
Οι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τον επιπολασμό του χρόνιου πόνου είναι κοινωνικοί, δημογραφικοί, ψυχολογικοί και βιολογικοί. Τα μέχρι σήμερα κλινικοεργαστηριακά στοιχεία που έχουμε για την αιτιολογία του χρόνιου πόνου συμφωνούν με τους παραπάνω παράγοντες (VanHeckeO., etal. 2013).
Οσον αφορά ειδικά τον νευροπαθητικό πόνο, τον οποίο θα αναλύσουμε στην συνέχεια, η IASP αναφέρει: 1) Στην Γερμανία το 37% των ασθενών που παρουσιάζουν χρόνια οσφυαλγία έχουν νευροπαθητικά στοιχεία. 2) Στη Βρετανία το 26% των πασχόντων από διαβήτη παρουσιάζουν περιφερική νευροπάθεια. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο αριθμός των διαβητικών με περιφερική νευροπάθεια ανέρχεται σε 47 εκατομμύρια και υπολογίζεται ότι θα φθάσει το 4,4% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2030. 3) Στη Νορβηγία το 40% των ασθενών πάσχουν από μετεγχειρητικό νευροπαθητικό πόνο, άλλοτε άλλης έντασης και διάρκειας. 4) Περίπου το 20% (18,7-21,4%) των καρκινοπαθών έχουν νευροπαθητικό πόνο (iasp.files, 2014-2015).
Τα αποτελέσματα αυτά νομίζω ότι αφήνουν ελάχιστες αμφιβολίες για το πόσο σημαντικό αρνητικό ρόλο παίζει ο χρόνιος πόνος στην ποιότητα ζωής του πληθυσμού των οικονομικά ανεπτυγμένων κοινωνιών.
Μία πρόσφατη (18/8/2016) οικονομική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Διαδίκτυο από μια μεγάλη αμερικανική εταιρεία οικονομικών συμβούλων με το όνομα TransparencyMarketResearch (TMR), με εντυπωσίασε με κάποια εξωπραγματικά οικονομικά νούμερα που έχουν σχέση με το κόστος της θεραπείας του πόνου. Η μελέτη που έγινε, μετά από αίτηση κάποιων μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών, για την μεταβολή που πιθανώς να προέλθει στην αγορά του πόνου, μετά από την αναγκαστική απώλεια της πατέντας κάποιων σημαντικών αναλγητικών, έδωσε τα εξής εντυπωσιακά αποτελέσματα:
Το 2015 το κόστος του πόνου, διεθνώς, πλησίασε τα 60.2 τρισεκατομμύρια δολλάρια και πιστεύεται ότι θα φθάσει τα 83 τρισεκατομμύρια το 2024.
Περισσότερο από το 52% από αυτά τα λεφτά, καταναλώθηκε για αγορά φαρμάκων που έχουν σαν βάση τα οπιοειδή και οπιούχα (οξυκωδόνη, υδροκωδόνη, μορφίνη, φεντανίλη, τραμαδόλη κ.ά.) και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) και ακολουθήθηκε από τα αντιεπιληπτικά, τα αντικαταθλιπτικά, τα φάρμακα κατά της ημικρανίας και τα υπόλοιπα μη ναρκωτικά αναλγητικά. Τα περισσότερα από συνταγογραφούμενα παυσίπονα, περίπου το 28% της αγοράς, χορηγήθηκε για την αντιμετώπιση του πόνου των καρκινοπαθών. Ακολούθησαν από κοντά σε ποσοστά κατανάλωσης, οι παθήσεις των αρθρώσεων, η χρόνια οσφυαλγία, ο μετεγχειρητικός πόνος και ο νευροπαθητικός πόνος.
Σύμφωνα με την TΜR, στο άμεσο μέλλον, η κατανάλωση των αναλγητικών φαρμάκων θα αυξηθεί σε παθήσεις που έχουν σχέση με την γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, ιδιαίτερα σε προηγμένες οικονομικά χώρες (http://www.transparencymarketresearch.com/sample/sample.php?flag=B&rep_id=1059).
“Walking in the rain, with pain”. Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος, (www.myoskeletiko.com).
Πριν μερικά χρόνια διάβασα σε ιατρικό περιοδικό, ότι στο Λονδίνο, 2 στα πέντε άτομα, κάθε πρωΐ πριν πάνε στην δουλειά τους είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν κάποιο παυσίπονο για να είναι ικανά να την φέρουν σε πέρας. (http://www.medical newstoday.com/articles/256913.php).
Εάν συνδυάσει κάποιος αυτό το άρθρο με τον καιρό του βροχερού Λονδίνου, τότε το γνωστότατο τραγούδι του 1964 “Walkingintherain“ των BarryMann, PhilSpector και CynthiaWeil, μπορεί κάλλιστα να συνδυασθεί με τον πόνο και να γίνει “Walkingintherain, withpain”.
Φαίνεται λοιπόν ότι ο επιπολασμός του χρόνιου πόνου είναι εντυπωσιακά μεγάλος. Στις σύγχρονες κοινωνίες κυμαίνεται σύμφωνα με τις στατιστικές από 13 έως 53% (HasselströmJ., etal. 2002, https://doi.org/10.1016/S1090-3801(02)00025-3). Οι τεράστιες αυτές διαφορές, από στατιστική σε στατιστική, οφείλονται στο ότι η ταξινόμηση του πόνου και ειδικά του χρόνιου πόνου, χωλαίνει εντυπωσιακά. Πάρα πολλοί αρνούνται να διαχωρίσουν τον φλεγμονώδη από τον νευροπαθητικό πόνο, άλλοι δεν συμπεριλαμβάνουν παθήσεις όπως την χρόνια οσφυαλγία και την οστεοαρθρίτιδα, οι οποίες και είναι οι πιο συχνές παθήσεις του ανθρώπου και συνοδεύονται από μικτό χρόνιο πόνο. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε από την FDA και είναι από τις πιο τεκμηριωμένες πάνω στο θέμα. Σύμφωνα με αυτή ο επιπολασμός του χρόνιου πόνου εξαρτάται από το κράτος από το οποίο προέρχεται η μελέτη. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά αλλά και θλιβερά.. Ο επιπολασμός του χρόνιου πόνου στην Δανία είναι περί το 20%, στην Νορβηγία ανέρχεται περίπου στο 25%, στις ΗΠΑ πλησιάζει το 32%, ενώ στην Ολλανδία το 35%. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πιστεύει ότι είναι γύρω στο 35%. Μια άλλη μελέτη από τις ΗΠΑ ανεβάζει τον επιπολασμό στο 42%, ενώ στο Ισραήλ φθάνει στο 45%, στην Σκωτία το 50% και το ρεκόρ το έχει η Σουηδία με επιπολασμό περί το 55%. Απλά 3 σκανδιναβικές χώρες με αξιόλογο επιστημονικό επίπεδο δίνουν 3 εντυπωσιακά διαφορετικά ποσοστά (www.fda.gov/downloads /Drugs /NewsEvents/UCM 307835).
Μια άλλη μελέτη η οποία αφορούσε 1737 σχετικά άρθρα και 140.000 ενήλικες από την Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι ο επιπολασμός του χρόνιου πόνου κυμαίνεται από 35 – 51%. Ο χρόνιος πόνος μάλιστα ο οποίος προκαλεί μέτρια έως μεγάλη ανικανότητα πλησιάζει στο μεγάλο νησί το 10 έως 14%, ένα ποσοστό το οποίο σύμφωνα με τους συγγραφείς αντιστοιχεί σε 8.000.000 άτομα (Fayaz Α., etal. 2016, doi: 10.1136/bmjopen-2015-010364).
Ο επιπολασμός είναι μεγαλύτερος στις γυναίκες, αυξάνει με την ηλικία, απαντάται πιο συχνά σε άτομα με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (JohannesC.B., etal. 2010, doi: 10.1016/j.jpain.2010.07.002) και αφορά περίπου σε ποσοστό 80% συνήθως παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος (YongR. J., 2022, doi: 10.1097/j.pain.0000000000002291).
Τα νούμερα αυτά είναι εντυπωσιακά και θα πρέπει να μας ανησυχήσουν και να μας κάνουν να ασχοληθούμε με το πρόβλημα του χρόνιου πόνου στην κοινωνία. Ο χρόνιος πόνος όπως φαίνεται είναι η συχνότερη πάθηση του σύγχρονου ανθρώπου, μειώνει εντυπωσιακά την ποιότητα ζωής και έχει τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος. Αυτά είναι τα δεδομένα. Εμείς τι κάνουμε; Εμείς συνεχίζουμε να κυκλοφορούμε αδιάφοροι ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους, όπως περπατάμε μέσα σε μια ενοχλητική βροχή, χωρίς να αισθανόμαστε το πρόβλημα τους ασχολούμενοι συνήθως με κάποιες σπάνιες, πολύ σπάνιες, αλλά εντυπωσιακές και χρήσιμες για τα CV μας νόσους. Ολη αυτή η κατάσταση μου θυμίζει τον στοίχο του τραγουδιού του BobMarley "Some people walking in the rain and feel it. Others just get wet"
.